وحدت و یكپارچگى مسلمانان و لزوم اتحاد و اتفاق كلمه میان ایشان بلكه ضرورت توحید كلمه بر محور كلمه توحید براى همه موحدان و خداپرستان روى زمین، از تعالیم و آموزشهاى اساسى آیین اسلام و از اصول فرهنگ قرآنى است.
و بر همین اساس، قرآن كریم یكى از عمده ‏ترین و سازنده ‏ترین اهداف رسالت رسول اكرم صلى الله علیه و آله را تالیف قلوب و ایجاد انس و تفاهم به جاى خصومت و دشمنى بیان مى‏دارد و اگر كسى در تاریخ، به دیده عبرت بنگرد این معنى را از شاهكارهاى رسالت محمدى‏ صلى الله علیه و آله مى‏یابد.

«واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا»
همگى به حبل و رشته خداوندى چنگ بزنید و پراكنده نگردید.

بعد از رحلت پیامبر عظیم ‏الشان اسلام اوصیاى معصوم او كوشیدند تا آن وحدت و یكپارچگى را حفظ كنند و آنان از حقوق شخصى خویش چشم پوشیدند و در طول تاریخ، دانشمندان مصلح و همه تلاشگران راستین انسانیت، هم خودشان از عوامل اختلاف و تجزیه گریختند و از دامن زدن به آتش خصومت ‏بین مسلمانان، بركنار زیستند و هم دیگران را به اتحاد و تفاهم فراخواندند.

ما مسلمانان به این آیه زیباى قرآن، بیشتر باید بیندیشیم:
«فتقطعوا امرهم بینهم زبرا كل حزب بمالدیهم فرحون‏»
اهل كتاب و پیروان ادیان آسمانى و اتباع رسولان الهى، گروه، گروه شدند، ضد و دشمن هم گشتند و هر یك به آنچه نزد اوست‏ خرسند و شادمان گردیدند. (المؤمنون /53)

طرح اندیشه «وحدت جهان اسلام‏» یكى از مشغولیت‏ هاى فكرى دیرینه و اساسى حضرت امام (ره) بود كه او در طول دوران فعالیت اجتماعى - سیاسى خود چه قبل ازپیروزى «انقلاب‏» اسلامى و چه بعد از آن لحظه ‏اى از آن غفلت نورزید. وفادارى صادقانه امام به «وحدت‏» نه تنها او را به برجسته‏ ترین شخصیت انقلابى جهان اسلام تبدیل نمود، بلكه او توانست در میان فرقه ‏هاى اسلامى مختلف نیز جایگاه بس رفیعى كسب نماید.

استراتژى مبارزاتى امام (ره); درجهت ایجاد بستر و شرایط لازم براى تحقق وحدت و همیارى در جهان اسلام، اصولا روى دو محور عمده تمركز یافته است:
«حركت فكرى - فرهنگى‏» و «حركت‏ سیاسى - عملى‏». امام (ره) با توجه به مراحل مبارزه، «تعلیم وتربیت‏» سیاسى را زیربناى حركت ‏سیاسى دانسته و اولین وظیفه مردم را در تحقق و توسعه، امر «تبلیغ‏» و «تعلیم‏» قرار داده است.

در این زمینه امام خمینی (ره) فرموده اند:

«...وظیفه ما این است كه از حالا براى پایه ‏ریزى یك دولت‏ حقه اسلامى كوشش كنیم، تبلیغ كنیم، تعلیمات بدهیم، هم‏فكر بسازیم، یك موج تبلیغاتى و فكرى ب‏وجود آوریم تا یك جریان اجتماعى‏ پدید آید و كم ‏كم توده‏ هاى آگاه، وظیفه‏ شناس و دیندار در نهضت ‏اسلامى متشكل شده قیام كنند و حكومت اسلامى تشكیل دهند. تبلیغات و تعلیمات دو فعالیت مهم و اساسى ماست...‏»

امام خمینى (ره) به عمق نقش اجتماعات دینى چه در بعد اندیشه ‏سازى و چه در بعد اجتماع ‏سازى به خوبى پى‏برده بود. او اجتماعات و مراسم دینى را صرفا به منظور كاربرد تعلیمى و آموزشى آن در مقولات فكرى، مورد تشویق قرار نمى‏دهد بلكه مهم‏تر از آن به نقش اجتماع ‏سازى و شكل ‏دهى روابط اجتماعى جدید از طریق گردهمایى‏ها و نیز آگاهى یافتن مسلمین از قدرت و نیروى ارادى و انسانى‏شان هم اشاره دارد. به همین جهت است كه «روز قدس‏» به عنوان سمبل وحدت جهان اسلام كه پیام انقلابى و ضد استعمارى هم دارد از سوى ایشان در سطح جهان اسلام پیشنهاد گردید و همچنین بزرگداشت «هفته وحدت‏» میلاد حضرت رسول (ص) (از 12 ربیع الاول به روایت اهل تسنن تا 17 ربیع الاول) مورد حمایت وى قرار گرفت; چه این‏كه از دیدگاه او روند وحدت بین مسلمین، ضرورت ایجاد سمبل‏ها و نهادهاى تازه ‏اى را مى‏طلبد كه فراتراز زمان و مكان قرار دارد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در رابطه با هفته وحدت فرموده اند:

اگر امروز بشریت متوجه این رحمت‏ بشود - رحمت وجود اسلام، رحمت تعالیم نبوى، این سرچشمه جوشان" وحدت" و آن را بیابد و خود را از آن سیراب كند، بزرگترین مشكل بشر برطرف خواهد شد. اگر چه همین امروز هم، تمدنهاى موجود عالم، بلاشك از تعالیم اسلام بهره ‏مند شده ‏اند و بدون تردید آنچه از صفات و روشهاى خوب و مفاهیم عالى در بین بشر وجود دارد، متخذ از ادیان الهى و تعالیم انبیاء و وحى آسمانى است و بخش عظیمى از آن، به اسلام متعلق است، لیكن امروز بشر به معنویت و صفا و معارف روشن و حق و دلپذیر اسلام - كه هر دل با انصافى آن معارف را مى‏پذیرد و مى‏فهمد - نیازمند است. لذاست كه دعوت اسلامى در جهان، طرفدار پیدا كرده است و بسیارى از غیر مسلمین هم دعوت اسلامى را پذیرفته ‏اند.
به نقل از سایت جامع فرهنگی مذهبی شهید آوینی